Sinds de aankondiging van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vorig jaar dat Nederland ‘zo snel mogelijk van het gas af moet’ is het onderwerp ‘en hoe dan?’ vrijwel wekelijks onderwerp in de media. Een ding is helder: zo simpel als destijds in de jaren zestig de woningen werden aangesloten op het aardgas zal het in dit geval zeker niet gaan.
De komende weken beschrijft Het Bloemendaals en Heemsteeds Nieuwsblad een serie artikelen hoe er in Bloemendaal en Heemstede op de gasloze toekomst wordt gereageerd. Hoe actief zijn inwoners met isoleren van hun huis, en waarom? Of doen zij helemaal niets, en waarom? Wat doen rijk en gemeente om de inwoners te ondersteunen in de energietransitie, hoe krijg je als huiseigenaar onafhankelijk advies, hoe kijkt een projectontwikkelaar aan tegen de steeds scherpere eisen van duurzaam bouwen, en wat doet de woningbouwcoöperatie? Deze en meer vragen komen aan bod.
11 september 2019 Deel 2:
Interview wethouder Bloemendaal: “Wij zullen niet vooroplopen als gemeente Bloemendaal” ; Interview wethouder Heemstede: “Wij moeten voortvarend zijn, maar niet gaan overhaasten”: Lees het artikel verder onder de foto’s, of lees hier de pdf versie.
Henk Wijkhuisen (Bloemendaal) 
Nicole Mulder (Heemstede)
Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten
De serie is mede tot stand gekomen dankzij subsidie van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
Wethouder Nicole Mulder over gasloos Heemstede:
“We moeten voortvarend zijn, maar niet overhaasten”
Voor de Vereniging Eigen Huis is 2021 het ‘jaar van de
waarheid’ voor huiseigenaren. Dan komen alle gemeenten met plannen hoe ze per
wijk de gasloze toekomst zien. En zou het wat de VEH betreft duidelijk moeten
worden of de transitie voor iedereen haalbaar en betaalbaar is. Een mes op
tafel? Wat betreft wethouder duurzaamheid Nicole Mulder (GroenLinks) voor
Heemstede niet. “Het is nog moeilijk te zeggen hoe we er in 2021 precies voor
staan. De technologische ontwikkelen gaan snel, er lopen veel onderzoeken naar
de mogelijkheden. Er kan in twee jaar nog veel gebeuren. We volgen alles op de voet,
maar gaan niet overhaast te werk”.
Aan de andere kant: Heemstede moet in 2050 een klimaatneutrale gemeente zijn. Dat
is een fikse ambitie, die overigens niet erg concreet wordt ingevuld. Op de
gemeentelijke website staat dat gemeente dit wil bereiken door “samen te werken
met inwoners, ondernemers en organisaties” en door duurzame initiatieven te
ondersteunen. Net als collega wethouder Wijkhuisen (Bloemendaal) zet Mulder in
op het actief informeren van inwoners over welke maatregelen zij kunnen nemen
om de energievraag te verminderen. Dat gebeurt al via het Duurzaam Bouwloket,
maar binnenkort komt er ook een nieuwe gemeentelijke website waar duurzaamheid
een grote rol gaat spelen. Dit najaar komt er een subsidie voor inwoners die
als groep een initiatief nemen hun huis te verduurzamen. Totale budget: 30.000
euro.
Op 7 oktober is er een avond voor eigenaren van woningen uit de jaren dertig en
ouder, over maatregelen die zij kunnen nemen, gevolgd door technische
spreekuren.
Intussen volgt Heemstede op de voet welke mogelijkheden er straks binnen de regio wellicht zijn om bepaalde wijken collectief warmte aan te bieden via een warmtenet. Het bedrijf Waternet is samen met de gemeente bezig met een verkennend onderzoek naar de mogelijkheid om restwarmte uit water te halen. Afvalverwerker Meerlanden onderzoekt in de Haarlemmermeer de mogelijkheden van warmte uit biomassa. Afvalverbranding zal geen structurele warmtebron worden, zo verwacht Nicole Mulder overigens. “Het moet niet zo zijn dat als ons restafval onvoldoende blijkt, er schepen afval uit het buitenland worden aangevoerd.” Net als in Bloemendaal is ook in Heemstede nog geen onderzoek gedaan naar geothermie, warmte uit de aardbodem. Maar wie weet wordt dat een optie want in Haarlem zijn plannen om in Schalkwijk 6000 woningen aan te sluiten op zo’n warmtebron.
Berg kennis opbouwen
Mulder: “Zie het als een fase waarin we met zijn allen een berg kennis opbouwen zodat straks voor iedereen alle mogelijkheden inzichtelijk zijn. Het meest waarschijnlijk is dat er in 2021 meerdere opties op tafel liggen. Een mix van warmtebronnen. Wat betreft snelheid: we moeten voortvarend zijn, maar de zaak ook weer niet overhaasten. Ook niet richting de inwoners. Kijk, als die aan het verbouwen zijn, en dat zie ik nu met die lage rentes veel gebeuren hier, ligt het meenemen van isolatie voor de hand. Mensen die isolatiemaatregelen willen en financieel kunnen nemen moeten dat vooral ook doen.” Mulder is net als collega Wijkhuisen vol vertrouwen in de gasloze toekomst. “Linksom of rechtsom zal het gaan gebeuren. Er is een nieuwe markt aan het ontstaan en overal dienen zich oplossingen aan, die variëren van nieuwe isolatiematerialen tot banken die speciale leningen aanbieden.”
Wethouder Henk Wijkhuisen over energietransitie
“Wij zullen als Bloemendaal niet vooroplopen”
De gemeente Bloemendaal staat voor een fikse opgave in de overgang naar een gasloze samenleving. Bijna 50% van de ongeveer 10.000 woningen heeft label F of G, waarbij A het hoogste groene energielabel is. In Nederland ligt dat gemiddelde op 21%. Landelijk is de opgave om voor 2030 al zo’n 1 miljoen huizen van het gas af te koppelen. “Bloemendaalse woningen zullen daar vrijwel niet bij zitten,” verwacht wethouder Henk Wijkhuijsen. “Maar, we hebben de tijd tot 2050. Er komen nog veel technologische vernieuwingen aan. De doelstellingen gaan we wel halen. Daar heb ik vertrouwen in.”
Niet alleen wat huizenbestand betreft scoort Bloemendaal niet al te best. Een bijdrage als warmteproducent zal de gemeente zeer waarschijnlijk ook niet kunnen leveren. Momenteel worden in heel Nederland Regionale Energiestrategieën (RES) opgesteld waar per regio wordt bepaald hoe de klimaatdoelstellingen kunnen worden behaald. Doel is onder andere om met alle regio’s samen voor 2030 tenminste 35 TWh duurzame elektriciteit op te gaan wekken. Bijvoorbeeld via windmolen en zonnepanelenparken. Dat zal in Bloemendaal niet aan de orde zijn is de verwachting omdat zo’n 80 procent van het grondgebied ligt in beschermd Natura2000 gebied. Of er warmte uit de bodem (geothermie) kan worden gebruikt moet nog onderzocht, Bloemendaal ligt wat dat betreft nog in een witte vlek. “We hebben als Bloemendaal kortom weinig bandbreedte, en zullen niet vooroplopen in de energietransitie. We worden als gemeente een netto importeur van duurzame energie,” aldus de wethouder.
Toch kan Bloemendaal niet alleen maar rustig achteroverleunen. De klok tikt weliswaar langzaam, maar toch zeker, richting 2050. De ambitie die Bloemendaal zelf formuleerde in het Duurzaamheidsprogramma 2019 is dat in 2022 dertig procent van de huizen met energielabel G in 2018 zijn verbouwd naar energielabel D, en in 2025 is de helft. Een hele opgave al helemaal voor de grotere villa’s in de gemeenten, die jaarlijks tot wel 10.000 m3 gas verbruiken. (een gemiddelde hoekwoning verstookt 1500 m3).
Hoe gaan al die woningen worden voorzien van verwarming en warm water? Landelijk wordt veel gesproken over een warmtenet, waarbij restwarmte van bijvoorbeeld datacenters of zware industrie wordt ingezet om woonwijken te verwarmen. Die bronnen zijn er in deze omgeving niet. Bovendien moet er in dat geval een nieuw leidingnet naast het aardgasnet worden aangelegd, met per woning een nieuwe aansluiting. Warmtenet lijkt geen optie voor Bloemendaal.
In plaats daarvan wordt ingezet op energiebesparing. Of beter gezegd: op het aanzetten van mensen om energie te gaan besparen, bijvoorbeeld met isolatiemaatregelen. Dwingen kan een gemeente niet. Zelf is wethouder Wijkhuisen (D66) erg content met de zonnepanelen op het dak van zijn eigen woning. “Ik ben nu voor driekwart van mijn elektriciteit zelfvoorzienend. Op de speciale app kan ik elke dag zien wat ik aan het verdienen ben, erg leuk. We hebben we onze dakopbouw op ons huis uit 1924 geïsoleerd en dat maakte dat ons energielabel steeg van G naar C. Dat zijn dingen die je zelf kan doen. je huis wordt er behaaglijk door en je spaart energie.”
Wat zegt u tegen mensen die zeggen: interessant, die voorbeelden maar ik heb geen geld voor die investeringen. Wat doet de overheid voor mij?
Wijkhuisen: “Dat begrijp ik helemaal. Als je geen geld hebt is het lastig. Ik ga er vanuit het de rijksoverheid met pakketten komt die de energietransitie voor iedereen betaalbaar houden. Maar tegen iedereen die zegt ‘moet dit allemaal nu echt?’ blijf ik wel uitleggen: de fossiele brandstoffen zijn eindig en we willen graag de Groningers rust gunnen, dus geen gas meer uit dat gebied. Ik weet, er zijn ook best veel mensen die zeggen ‘na mij de zondvloed.’ Dat is prima, dat mag, zolang zij maar niet ontkennen dat klimaatverandering gaande is. Want dat, en dat wil ik best zeggen, is dom. Dan krijg je echt allemaal non-discussies.”
“Ik vind het zelf als burger ook best lastig hoe goed om te gaan met klimaatverandering. Bijvoorbeeld: vliegen is slecht voor het milieu. Dat snap ik. Maar lastiger te snappen is dat vliegen vaak zeer goedkoop is en de trein relatief duur, en dat je ook nog eens veel en veel langer onderweg bent. Daar struggelt de wethouder ook mee.”
————–
Regio’s krijgen de regie: RES
In het Klimaatakkoord dat de regering eind juni 2019 presenteerde krijgen de gemeenten en provincies de regie over de energietransitie op regionaal niveau. Dit om draagvlak voor de transitie te vergroten. Elke gemeente is ingedeeld in een regio. Heemstede en Bloemendaal maken deel uit van RES Noord Holland Zuid en de DeelRES IJmond & Zuid-Kennemerland. Het doel is om als regio maximaal bij te dragen aan de opwekking van duurzame elektriciteit. Ook moeten zij een Transitievisie Warmte opstellen en de Uitvoeringsplannen op wijkniveau voorbereiden. Op 10 september praat de commissie Grondgebied in Bloemendaal over de startnotitie RES, in Heemstede doet de commissie Middelen dat op 11 september. (ook achteraf online te bekijken op de website van de gemeentes)