Sinds de aankondiging van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vorig jaar dat Nederland ‘zo snel mogelijk van het gas af moet’ is het onderwerp ‘en hoe dan?’ vrijwel wekelijks onderwerp in de media. Een ding is helder: zo simpel als destijds in de jaren zestig de woningen werden aangesloten op het aardgas zal het in dit geval zeker niet gaan.
De komende weken beschrijft Het Bloemendaals en Heemsteeds Nieuwsblad een serie artikelen hoe er in Bloemendaal en Heemstede op de gasloze toekomst wordt gereageerd. Hoe actief zijn inwoners met isoleren van hun huis, en waarom? Of doen zij helemaal niets, en waarom? Wat doen rijk en gemeente om de inwoners te ondersteunen in de energietransitie, hoe krijg je als huiseigenaar onafhankelijk advies, hoe kijkt een projectontwikkelaar aan tegen de steeds scherpere eisen van duurzaam bouwen, en wat doet de woningbouwcoöperatie? Deze en meer vragen komen aan bod.
9 oktober 2019 Deel 6: Onafhankelijk advies: een hele zoektocht
Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten
De serie is mede tot stand gekomen dankzij subsidie uit het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
Een slimme firma heeft bij u een brief laten bezorgen met daarin een mooi aanbod voor het isoleren van de vloer met schuim. Maar van een buurman verderop heeft u gehoord dat folie onder de vloer geweldig bevalt. Een paar straten verderop zweert iemand bij een schelpenlaag op de bodem onder de vloer. Muurspouw laten vullen? Maar wat als er vocht gaat doorslaan? De mens met een isoleerwens heeft het niet makkelijk. Waar is onafhankelijk advies in te winnen?
Er zijn mooie initiatieven op komst in Bloemendaal, waar een groep enthousiaste inwoners onder de naam De Energieke Burger mede-inwoners van advies gaat voorzien over duurzame maatregelen in huis. Tien aspirant energie-coaches volgen hiervoor nu een cursus. Ze houden eerste bijeenkomsten in Vogelenzang (17 oktober) en Bennebroek (18 oktober), elke geïnteresseerde is welkom. In Heemstede volgen vanaf 30 oktober diverse WoonGesprekken met duurzaamheidsambassadeurs in de diverse wijken.
Voor dit artikel slaan we een andere weg in en gaan op zoek naar persoonlijk onafhankelijk energie advies op maat, voor ons eigen huis, een jaren dertig woning in Bennebroek. We komen al snel uit op de website van Milieucentraal, een onafhankelijke organisatie in 1998 in het leven geroepen door het toenmalige ministerie van milieubeheer. Een site zonder aanbiedingen van gezamenlijke inkoop van zonnepanelen of groene stroom, maar puur met handige informatie. Bijvoorbeeld dat de cv thermostaat een graad lager zetten jaarlijks 6% gas bespaart. Ook zijn er isolatiewaarden te vinden voor ramen, wanden, vloeren en daken. Goed om te weten als je offertes vraagt. Milieucentraal verwijst naar een website met daarop onafhankelijke energieadviesbureaus, qbis.nl. Ook dit platform is ontstaan op verzoek van de overheid. Het is een openbaar, onafhankelijk kwaliteitsregister van gekwalificeerde vakmensen. Zoeken op qbis naar Maatwerkadvies voor woningen levert 63 bedrijven op. Geen van alle overigens dicht in de buurt van Zuid-Kennemerland. We benaderen Woningstichting Rochdale, maar dit blijkt niet eenvoudig. De telefoonlijn is druk bezet en de chat waarnaar wordt verwezen op de website (handig!) kan alleen worden gebruikt door Mijn Rochdale-klanten. Dan maar het formulier invullen van het bedrijf Energielabel Holland. Een advies voor een woning groter dan 140 m2 buiten Amsterdam kost 390 euro (twee weken later was het bedrag 405 euro). Tot op heden geen reactie ontvangen.
Tot slot een mailtje naar ABC Bouwkundig in Heiloo. Er komt vrij snel antwoord: ‘Helaas kunnen wij u op dit moment niet van dienst zijn.’ Met de tip om contact op te nemen met het Duurzaam Energieloket in Amsterdam, dat landelijk werkt. Vanuit daar krijgen we inderdaad de naam van een adviseur, die – heel duurzaam – in de buurt woont, in Heemstede.
Het lukt gelukkig op redelijk korte termijn een afspraak te maken. Maaike Hoogland stapt binnen, met blocnote, meetlint en elektronisch meetapparaat in de hand. Allereerst wil ze graag weten wat onze ambities zijn. Energieneutraal verbouwen staat voor ons niet bovenaan. Voor het milieu zouden we dat best wel willen maar het geld daarvoor ligt niet op de plank. De energiekosten omlaag brengen door betere isolatie willen we wel. Want is 1500 m3 gas per jaar niet wat veel voor onze tussenwoning uit begin jaren 30, waar de verwarming op 19 graden staat (’s nachts op 15) en alle radiatoren dicht staan in vertrekken die we niet gebruiken?
Voor de basisgegevens over ons huis heeft ze de oorspronkelijke bouwtekeningen opgevraagd bij de gemeente Bloemendaal. Zelf vullen we aan dat het huis in 2006/2007 aan de achterzijde is gerenoveerd. Het is overigens opvallend dat in die tijd isolatie geen belangrijk thema was. Andere tijden. In de offerte van destijds staan geen materiaalnamen, diktes en specificaties. Waarschijnlijk is verbouwd volgens het toen geldende bouwbesluit, want het was een erkend bouwbedrijf. Maar zeker is dat de isolatie-eisen destijds lager waren. Een foto van de verbouwing laat ook zien dat de isolatielaag beduidend dunner is dan materiaal van nu. Enigszins zuur is het wel: we hebben flink geïnvesteerd, nog maar 13 jaar geleden, maar het is niet voldoende. Een gevalletje wet van de remmende voorsprong, er kan in korte tijd veel veranderen.
Verder wil Maaike bijvoorbeeld weten welke cv-installatie in huis staat en op welke locatie, en ook hoe oud de koelkast is. Dan loopt ze het hele huis door om ruimten, vensters (alles blijkt ‘gewoon’ dubbel glas) en deuren op te meten. Die gegevens voert zij later in in een gecertificeerd softwareprogramma (Vabi) dat vervolgens allerlei isolatiemaatregelen voorschotelt met de daarbij behorende energiebesparingen.
Ook neemt zij een kijkje in de kruipruimte. Het goede nieuws: de bodem is zandig en droog (en, met enige opluchting: ‘geen rat te zien!’), het minder goede: de hoogte is ongeveer 35 centimeter, wat betekent dat isolatie aanbrengen lastiger wordt en dus duurder. Er ligt ook puin en er zijn muurtjes onder de vloer, dus maatwerk wordt lastig. De spouw in de gevel is bij eerste inspectie zo’n 7 cm breed. Dat is gunstig. Maaike verwacht dat de isolatiewaarde (rc waarde) daarmee kan stijgen van 0,4 nu naar 1,7. Een aardige stap, maar volgens Milieucentraal moet het naar 4,5 om energieneutraal te kunnen zijn. Dat betekent dat ofwel de hele binnen- of buitenmuur moet worden geïsoleerd. Tsja, wat is wijsheid?
Dilemma’s
En zo blijken er meer dilemma’s als het afgeronde advies (kosten: 250 euro excl. btw) , beschreven op 27 A4 tjes van Maaike in de mailbox arriveert. Alle meetgegevens zijn verwerkt en het rapport bevat klare taal. De huidige woning heeft een energie-index van 2,08 ofwel label D. (0,00 is zeer energiezuinig, 5,00 zeer onzuinig). Om het gehele huis label B te krijgen is een pakket aan isolatiemaatregelen nodig van dak, vloer, spouwmuur, beglazing, aanschaf zonnepanelen en hybride warmtepomp. Totale investering zo’n 22.000 euro. Ook de terugverdientijden staan erbij, van 2,6 jaar voor de spouwmuur tot 46 jaar voor het dak. We luisteren maar even naar de regering die bezweert dat we niets moeten overhaasten. In elk geval is het handig om te weten waar we staan.
We zijn niet de enigen met dit dilemma. Ook Maaike zelf staat in haar jaren-dertig-huis in Heemstede voor een keuze. Na de isolatie van spouw en vloer, de aanschaf van ledlampen en een hybride warmtepomp naast de bestaande cv-ketel, plus zonnepanelen zakte de energierekening van 400 naar 150 euro per maand. Maar het dak, dat is een ander verhaal. Isoleren zal tienduizenden euro’s kosten afhankelijk van de ambitie. “Daar zijn we nog niet uit,” aldus Maaike.
Zolang wij aan de Leidsevaart aan het broeden zijn over de grotere stappen, kunnen we voorlopig even voort met de losse ‘laaghangend fruit’ maatregelen. Het isoleren van de leidingen van de cv installatie. Klusje dat we vast zelf kunnen doen. De cv ketel in voorjaar en herfst op 70 of misschien 60 graden zetten in plaats van de standaard 80 en zien of het behaaglijk blijft. Het beestje is inmiddels meer dan 15 jaar oud maar doet het nog prima. Zou een nieuwe ketel toch niet meer rendement opleveren?
Volgens installateur en loodgieter Cees Vernooij, inmiddels met pensioen, in ons geval niet. We hebben een HR ketel die 107% rendement haalt. “HR is uitontwikkeld, de nieuwste cv installaties halen hooguit 2 tot 3 procent meer,” is zijn overtuiging. Lekker laten hangen dus die ketel tot ie het echt begeeft. Wel geeft hij nog een tip mee: de speciale folie die we achter de radiatoren hebben geplakt om te voorkomen dat warmte de muur in verdwijnt, levert het meeste rendement op als de folie op een stuk board of karton wordt geplakt, dat los achter de radiator wordt geplaatst. Zo kan de warmte nog vrijelijker de kamer instromen.
We gaan zien welke keuzes de toekomst brengt. Misschien komt er wel een warmtenet of breekt de waterstoftechniek echt door. En voorlopig gaan de gasprijzen niet overmatig stijgen zo heeft het kabinet beloofd. Over techniek en de financiën de komende twee (laatste) afleveringen meer.