Grote belangstelling was er vorige week dinsdag voor de avond in de Nieuwe Bavo over ‘Het geloof in het publieke debat’, georganiseerd door de Vriendenkring van de Nieuwe Bavo. In de sfeervolle bisschoppelijke sacristie moesten inderhaast nog stoelen worden bijgesleept. Het debat met Ad van Nieuwpoort, predikant in Bloemendaal, en de benedictijner abt Gerard Mathijsen uit Egmond onder leiding van theologe, journaliste en documentairemaakster Els Driel maakte veel tongen los. Want geloof: is dat nu een zaak vooral van de kerk of van de mensen zelf? En hoe erg is dat nu, die ontkerkelijking?
Dominee Van Nieuwpoort stelde dat weliswaar kerken leeglopen, maar dat tegelijkertijd mensen opnieuw “nieuwsgierig zijn geworden naar waar we vandaan komen”. “Jongeren bijvoorbeeld, met een volle agenda, en vatbaar voor burn-out. Die missen iets in hun leven, ze zijn op zoek naar erkenning en willen geliefd worden”. Volgens Van Nieuwpoort geeft de Bijbel inzicht in hoe je met je verleden omgaat en in welke patronen je vaak gevangen zit. En dan kun je tot de ontdekking komen: ik ben al goed, ik mag er zijn. Dat is bevrijdend, aldus de dominee.
Van Nieuwpoort timmert al een tijdlang flink aan de weg om mensen bij het geloof te betrekken. Eerst als dominee op de Amsterdamse Zuidas, en in Bloemendaal onder meer bijbellezen voor ongelovigen. Op NPO Radio 1 heeft hij een column en dit voorjaar is de documentaire ‘Hier ben ik’ uitgebracht, over zijn leven als dominee.
Abt Gerard Mathijsen betrekt mensen op een andere wijze. Populair zijn de retraites in de Adelbert-abdij in Egmond-Binnen. Daar komen mensen met verschillende achtergronden naar toe. Sommigen komen om katholieke feesten mee te vieren, anderen zijn op zoek naar wat ze ‘aan het doen zijn in hun leven’, en weer een ander wil ontdekken of zijn vooringenomenheid met ‘die Roomsen in het klooster’ wel klopt. “Abdijen hebben de plicht om iets door te geven, het is heel belangrijk dat zij er zijn”, aldus de abt. Niet alleen het abdijbezoek, ook het aantal (jonge) monniken is flink gestegen de afgelopen jaren, van 12 naar 21.
Over de vraag of de kerk zelf voldoende meebeweegt met de moderne tijd ontstond veel discussie. Van Nieuwpoort, nooit benauwd om prikkelde uitspraken te doen: “De kerk zal af moeten van het idee dat zij dé gemeenschap van gelovigen is. Dat onderscheid tussen gelovigen en ongelovigen kan sowieso beter vervallen. We zijn immers allemaal zoekende zielen, mensen op zoek naar inspiratie. De kerk kan zich beter minder bezig houden met allerlei heilige huisjes en meer aan de slag gaan met de verhalende traditie”.
Niet iedereen was het hier mee eens. Een man in de zaal; “Ik zou graag juist weer trots kunnen zijn op de kerk”. Een ander: “De Rooms-Katholieke kerk heeft het pleit verloren, de kerk heeft dringend weer intellectuelen nodig”. Waarop weer een ander opmerkte: “Wat voor religie je ook hebt, het draait om goed zijn voor elkaar; er zit een stukje God in ieder van ons”.
Vanuit de zaal riep de stadsdominee van de protestantse gemeente Haarlem, de dertiger Tom de Haan, tot slot op om veel meer publieke debatten als deze te organiseren. “Híer gebeurt het, hier begint het geloof echt”. De kerken laten die kans vaak nog liggen zo stelde hij. “Er zijn in Haarlem wel dertig kerken waar ze uit kinnen kiezen. Ze zijn erg veel met zichzelf bezig, en zoeken te weinig de samenwerking. In de publieke ruimte als deze kunnen we heel veel bereiken”.