Sinds de aankondiging van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vorig jaar dat Nederland ‘zo snel mogelijk van het gas af moet’ is het onderwerp ‘en hoe dan?’ vrijwel wekelijks onderwerp in de media. Een ding is helder: zo simpel als destijds in de jaren zestig de woningen werden aangesloten op het aardgas zal het in dit geval zeker niet gaan.
De komende weken beschrijft Het Bloemendaals en Heemsteeds Nieuwsblad een serie artikelen hoe er in Bloemendaal en Heemstede op de gasloze toekomst wordt gereageerd. Hoe actief zijn inwoners met isoleren van hun huis, en waarom? Of doen zij helemaal niets, en waarom? Wat doen rijk en gemeente om de inwoners te ondersteunen in de energietransitie, hoe krijg je als huiseigenaar onafhankelijk advies, hoe kijkt een projectontwikkelaar aan tegen de steeds scherpere eisen van duurzaam bouwen, en wat doet de woningbouwcoöperatie? Deze en meer vragen komen aan bod.
18 september 2019 Deel 3: lees hieronder het artikel of lees hier de pdf-versie.
Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten
De serie is mede tot stand gekomen dankzij subsidie uit het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
Artikelenreeks over de energietransitie. Deel 3
Huizen in Heemstede en Bloemendaal ‘los van het aardgas’ – maar hoe?
Ervaringen van bewoners
Een vragenronde per e-mail onder een willekeurig gekozen dertigtal inwoners van Bloemendaal en Heemstede over welke duurzame maatregelen zij in huis hebben genomen of gaan nemen, of wel helemaal niet, levert een gemêleerd beeld op. Er meldt zich niemand die helemaal niets heeft gedaan. Op zijn minst heeft iemand de vloer geïsoleerd, bijvoorbeeld omdat er vocht optrok, het dak geïsoleerd omdat dat op dat moment vervangen moest worden, of zijn de ramen vervangen met hr++ glas. Het meeste vergaand is het volledig energieneutrale huis. Maar de meeste huiseigenaren zitten er ergens tussen in en hebben de afgelopen jaren al enkele losse maatregelen genomen.
Waarom hebben zij al stappen voor verduurzaming in hun huis gezet? De
meesten zeggen om het energieverbruik te beperken en zo kosten te besparen. Een
aantal noemt het milieu als hoofdreden, een ander ook vergroting van het
wooncomfort, en een Heemstedenaar die eigenaar is van een monumentaal woonhuis
uit de 17e eeuw meldt: ‘omdat
we er een goed gevoel van krijgen’. Bas Jonkhoff en zijn partner die hun Heemsteedse
huis uit 2013 bijna energieneutraal hebben, zeggen dat behalve het milieu ook
‘autonomie’ belangrijk is voor hen. Niels van Manen uit Bloemendaal is ‘deels
door milieu en klimaat’ vegetariër geworden.
Voor Bennebroeker Simon Langeveld, inmiddels met pensioen, is het een mix van
overwegingen: “Ik verduurzaam mijn huis uit overtuiging, omdat ik bezorgd ben
over het milieu. We gaan bijvoorbeeld ook maar een keer per jaar op vakantie. Ik
denk daarnaast wel dat ik de investeringen zal terugverdienen en verder ben ik
erg geïnteresseerd in technologische veranderingen. Vooral in het beslismoment:
wanneer kies je voor welke techniek? Dat heb ik nog overgehouden uit mijn
vroegere werkzaamheden. En de vraag:’ hoe zou je van het gas af kunnen’ zie ik
als een interessante uitdaging.”
De meeste ondervraagden zijn net als Simon Langeveld zelf op onderzoek uit gegaan. Per definitie een hele zoektocht, want vrijwel geen huis is hetzelfde. Edzard van Hasselt (70) uit Bloemendaal, is eigenaar van een hoekhuis uit 1928, zonder spouwmuren en met daken die niet geschikt zijn voor zonnepanelen. Om energie te besparen en de gasrekening te verlagen begon hij met overal dubbel glas, en de grote schuifpui werd voorzien van een rolluik. Ook werd het dak geïsoleerd. “Over de isolatie van de vloer heb ik met vrienden en kennissen gesproken en ik heb vervolgens een bedrijf benaderd dat deze isolatie in onze buurt had aangebracht. Onze cv is al zo’n 15 jaar oud. Bij vervanging gaan we ons goed oriënteren wat de beste combinatie is van duurzaamheid en betaalbaarheid. Een bevriende aannemer heeft gezegd dat isoleren van de buitenmuren geen nut heeft. Het oude huis heeft dikke muren. Dat merken we zelf ook. In de zomer zelfs tijdens een hittegolf, blijft het in huis redelijk koel en in de winter aangenaam warm. De energieleverancier die bij ons kwam vertelde dat ons gebruik lager was dan gemiddeld. We hebben nu ook een slimme meter. Afwachten wat dat oplevert.”
Het huis in Bennebroek van Simon Langeveld is uit dezelfde periode als dat van van Hasselt, maar daar blijkt wel een een spouw in te zitten, van zeker 5 centimeter. Breed genoeg voor isolatie, dat wel. Maar Langeveld las ook over risico’s van vochtdoorslag. Alles afwegend kiest hij ervoor de binnenmuren te isoleren. Daarvoor zijn inmiddels dunne isolatieplaten te koop die je zelf kunt monteren. Hij is op zoek gegaan naar milieuvriendelijk materiaal, kwam in een nieuwe wereld van pir- en purschuim en vacuum-isolatieplaten. Alle met hun eigen voor- en nadelen. Eerst wil hij verder isoleren en dan nadenken over welke warmtebron hij gaat gebruiken. Hij is aan het lezen over hoogrendement infrarood panelen, misschien is dat wat voor de badkamer. “Onze cv ketel is 18 jaar oud, hopelijk houdt hij het nog eventjes uit.”
Janny van Hulst heeft haar huis uit 1955 vooral vanwege zorgen om het milieu aangepast. Ze koos op eigen initiatief voor spouwmuur- en vloerisolatie, folie achter de radiatoren en ging over op elektrisch koken. En er kwamen zonnepanelen, met subsidie. Haar energielasten gingen omlaag: “De maandrekening is 25-30% goedkoper. Maar precies weet ik het niet, want vorig jaar is gas en elektra ineens veel duurder geworden.” Als mogelijke volgende stap denkt zij aan een zonneboiler. “Maar we willen de ontwikkelingen op dat gebied nog even aankijken, het is nog lang geen uitgemaakte zaak.”
Ook Bloemendaler Niels van Manen besluit niet al te hard van stapel te lopen. Tijdens een verbouwing van zijn huis uit de jaren vijftig heeft hij diverse isolatiemaatregelen genomen: “Plafonds en muren lagen open en de cv ketel moest vervangen worden. We hebben 12 cm dik steenwol isolatie in het dak, in de plafonds en in de houten wanden, en natuurlijk dubbel glas. Als volgende stap denken we aan spouwmuur- en vloerisolatie. Vloerverwarming valt af, dat is hier alleen na een ingrijpende verbouwing mogelijk.” Verder wil Van Manen voorlopig niet gaan: “De opbrengst van verbeteringen zal in de nabije toekomst enorm toenemen. Bovendien, zolang de bio-industrie en de melkveehouderij, de luchtvaart en de scheepsvaart niet in relevante mate worden aangepakt en ten dele zelfs buiten de akkoorden blijven, is het louter goede sier maken in de marge. Bovendien is het een mondiaal probleem waarbij de opwarming van de aarde vooral tot meer energievretende airconditioners zal leiden. Als dan ook nog eens de maximumsnelheid wordt verhoogd in plaats van verlaagd, en automobilisten in grove mate ongehinderd die te hoge maximumsnelheid overtreden, is het wat mij betreft enkel voor de Bühne.”
Mik van der Bor uit Heemstede ging aan de slag in huis uit 1938
vanwege vocht onder de vloeren. “We hebben een laag schelpen onder de vloer
laten spuiten. Dat houdt bovendien het optrekken van kou tegen. Verder hebben
we de zolder geïsoleerd en hebben we dubbele beglazing. Het is nu aangenamer in huis en de
gasrekening is lager. We hebben geen nieuwe plannen. We wachten eerst af wat
voor ontwikkelingen zich nog voor doen op dit gebied.”
Ook Joke uit Bloemendaal (zij wil liever niet met hele naam in de krant) heeft
dak, ramen en wanden in haar huis uit de jaren dertig aangepakt en denkt nu na
over overstappen op elektrisch koken en vloerisolatie. “We oriënteren ons ook
op zonnepanelen maar dat levert vooralsnog weinig besparing op en vraagt wel
een grote investering. Hetzelfde geldt voor een warmtepomp. Kan de gemeente ons
daarbij helpen?”
Het is een vraag die meer inwoners op de lippen brandt. De gemeenten, zo is wel
duidelijk geworden uit de interviews met wethouders in de vorige aflevering van
deze serie, helpen alleen in de vorm van het geven van informatie. De
rijksoverheid reikt met wat subsidies de helpende hand (waarover later meer).
Wat betreft de Vereniging Eigen Huis
dringt de tijd. De woordvoerder desgevraagd: “Er moet snel
antwoord komen op de vraag hoe en wanneer huishoudens van het aardgas worden
afgesloten en voor welk alternatief wordt gekozen. Gemeenten moeten
huiseigenaren serieus betrekken bij de besluitvorming rondom het stoppen met
aardgas. Uitgangspunt voor ons is dat de woonlasten moeten minimaal gelijk
blijven en: iedereen moet mee kunnen.”