Er gloort hoop voor het behoud van de monumentale grafkapel van Van Vollenhoven op de algemene begraafplaats in Heemstede. De provincie heeft een subsidiebedrag van 75.000 euro toegezegd. “Net op tijd”, aldus Marc de Bruijn van de Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek (HVHB). Aan de buitenkant oogt het gebouwtje solide maar binnen is de situatie op het gevaarlijke af. Volgens de experts van de gemeente is zeker twee ton nodig om het monumentje in volle glorie te kunnen restaureren.
De grafkapel is in 1883 gebouwd in opdracht van Maurits van Vollenhoven. Zijn toen al langer overleden vader, Willem Cornelis, was bierbrouwer en eigenaar van de destijds grootste bierbrouwerij van Nederland. Maurits zelf was pas 23 toen hij opdracht gaf de grafkapel te laten bouwen. Net op tijd overigens want al twee jaar later overleed hij. De grafkapel bevat drie kisten: van Cornelis Willem, Maurits en diens vrouw Maria van de Poll, die in 1928 overleed. Destijds was de grafkapel uitbundig ingericht. Volgens een bericht in het Algemeen Dagblad in 1883 zouden mensen er wel in willen wonen.
De Van Vollenhoven grafkapel ligt op het oudste deel van de begraafplaats, waar de fine fleur van Zuid-Kennemerland lag begraven. Met namen als Teding van Berkhout, Van Lennep en Van Verschuer Brants. De HVHB is al enkele jaren in gesprek met de gemeente om juist die historische plek in ere te herstellen. Eenvoudig is dat niet. De grafrechten verschillen per graf. Sommige van die graven zijn voor eeuwig uitgegeven. Het is een hele klus om rechthebbenden op te sporen en soms lukt dat niet. De wet schrijft voor dat dan na een wachttijd van vijf jaar de gemeente vrij is om een graf te ruimen en deze opnieuw uit te geven.
De historische vereniging zelf ziet overigens het liefst dat er zo weinig mogelijk wordt veranderd, “anders verpest je het bijzondere karakter”. Dus stel dat er nieuwe grafstenen zouden komen, dan bijvoorbeeld graag grijze, matte stenen, aldus de vereniging.
De vraag is welke bestemming de Van Vollenhovenkapel kan hebben na restauratie. De laatste rechthebbende, Maurits jr., is in 1976 kinderloos gestorven. Een eerdere poging om een andere familie te interesseren de kapel over te nemen is niet gelukt.
De HVHB ziet wel mogelijkheden voor hergebruik, om de kapel als columbarium te gebruiken, een urnenmuur met strikte regels voor materiaalgebruik. “Je ligt daar dan wel tussen de elite”. De gemeente zelf overigens ziet daar niet zoveel in, omdat dat dan de zoveelste plek wordt op de begraafplaats waar urnen kunnen worden geplaatst.
Hoe dan ook zal eerst moeten worden geprobeerd om deels met de provinciale en deels met gemeentelijke subsidie de restauratie van de binnenzijde te realiseren. Het plafond valt eruit, het dak is slecht. HVHB gaat ermee aan de slag.
“Pogingen in het verleden hebben geleerd dat het lastig begrip te krijgen is voor investeringen in de begraafplaats”, aldus de Bruijn van de HVHB die al jaren met het dossier aan de slag is. “Praten over de begraafplaats doet de politiek niet graag. Drie jaar geleden hebben we een nota ingediend met onze visie en scenario’s voor de toekomst. Die is nog steeds onderwerp van gesprek. Wel heel blij zijn we met het initiatief van de gemeente in 2007 voor behoud van grafstenen die dreigen te verdwijnen maar wel heel bijzonder zijn, omdat ze van cultuurhistorische waarde zijn of van personen die bekende Heemstedenaren waren. Die staan bijeen in de speciale monumententuin. Maar je kunt niet al het bijzondere weghalen en op één plek concentreren. Kijk, we zijn in Heemstede natuurlijk geen Père Lachaise (de Parijse begraafplaats vol beroemdheden –red.), maar op lokaal niveau heeft deze begraafplaats volop bijzondere graven van bijzondere mensen. En die grafkapel van Van Vollenhoven moet gewoon bewaard worden. Er zijn in Nederland niet veel grafkapellen over”.