Sinds de aankondiging van minister Eric Wiebes (Economische Zaken) vorig jaar dat Nederland ‘zo snel mogelijk van het gas af moet’ is het onderwerp ‘en hoe dan?’ vrijwel wekelijks onderwerp in de media. Een ding is helder: zo simpel als destijds in de jaren zestig de woningen werden aangesloten op het aardgas zal het in dit geval zeker niet gaan.
De komende weken beschrijft Het Bloemendaals en Heemsteeds Nieuwsblad een serie artikelen hoe er in Bloemendaal en Heemstede op de gasloze toekomst wordt gereageerd. Hoe actief zijn inwoners met isoleren van hun huis, en waarom? Of doen zij helemaal niets, en waarom? Wat doen rijk en gemeente om de inwoners te ondersteunen in de energietransitie, hoe krijg je als huiseigenaar onafhankelijk advies, hoe kijkt een projectontwikkelaar aan tegen de steeds scherpere eisen van duurzaam bouwen, en wat doet de woningbouwcoöperatie? Deze en meer vragen komen aan bod.
25 september 2019 Deel 4: De woningbouwcorporaties
Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten
De serie is mede tot stand gekomen dankzij subsidie uit het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
Woningcorporaties moeten als voortrekkers flink aan de bak
Brederode Wonen is een relatief kleine woningcorporatie in
deze streken, maar is met de verduurzaming van het woningbezit al een paar jaar
aan de slag. Aan de muur in het kantoor aan de Bloemendaalse Bos en Duinlaan van
John Minnema hangt het tijdsplan voor isolatie, en vaak tegelijk ook groot
onderhoud, van elk pand in Bloemendaal en Velsen. Landelijk is de ambitie van
de corporaties om in 2022 de huizen gemiddeld energielabel B te hebben. “Die
lat ligt erg hoog, dat gaan we waarschijnlijk niet redden. Zeker in Bloemendaal
niet want wij hebben hier relatief veel
woningen van vlak voor en na de Tweede Wereldoorlog. Maar 2023 wellicht
wel,” aldus John Minnema.
Aan de andere kant van het woningspectrum liggen de hedendaagse bouwprojecten,
die wel helemaal voldoen aan de nieuwste eisen van duurzaamheid (label A). Een
aantal jaren geleden al werden woningen aan de
Teylingerweg in Vogelenzang opgeleverd met warmte uit de bodem. Niet
gasloos maar wel al een stuk duurzamer. Deze maand wordt begonnen met vervangen
van een rijtje verouderde woningen aan de zuidelijke entree van Vogelenzang.
Daar komen appartementen, gasloos, en met luchtwarmtepompen op het dak. In de
woningen komt vloerverwarming volgens het lage temperatuursysteem.
Bestaande woningen
Maar de grootste uitdaging voor de corporaties is het verduurzamen van de bestaande woningen. De rijksoverheid ziet corporaties graag in een voortrekkersrol in de energietransitie. Niet zo gek, want ze beheren vaak grote groepen identieke woningen die met een grote stappen snel thuis oplossingen geïsoleerd kunnen worden. Zo is er in Eindhoven een groot project waarbij oude sociale huurwoningen compleet worden gerenoveerd en van een nieuwe buitenschil worden voorzien. Kosten: 130.000 euro per woning, aldus het artikel hierover in het AD onlangs.
Zover gaat het in Bloemendaal niet. Brederode Wonen heeft een project gedaan van 22 woningen aan de Brederodelaan, en 45 aan de Alberdingk Thijmlaan. Dak en muren zijn geïsoleerd, de ramen zijn vervangen door HR++ glas en er kwamen nieuwe cv ketels. Niet gasloos dus, maar het energielabel is nu B of hoger. Vloerisolatie is niet gedaan. Minnema: “Dat doen we meestal niet omdat deze ingreep relatief weinig energiebesparing oplevert. Bovendien is het voor veel bewoners een te grote ingreep. En mensen die net een mooi parket hebben laten leggen zitten er al helemaal niet op te wachten.”
Deze duurzaamheidsmaatregelen werden gecombineerd met schilderwerk en herstel van voegen in de buitenmuur. Kosten per woning gemiddeld 30.000 euro. De kosten voor groot onderhoud komen voor rekening van de corporatie. De kosten voor de duurzaamheidsmaatregelen worden slim verrekend. Na de maatregelen wordt de huur verhoogd. Stel, met 40 euro per maand. Brederode neemt daarvan 20 euro voor zijn rekening. Intussen profiteren de huurders van een veel lagere energierekening. Dat de corporatie meebetaalt is ook in haar eigen belang, vertelt Minnema. Want om een duurzaamheidstraject voor een blok woningen in gang te zetten is vereist dat 70 procent van de huurders mee doet.
Dat de huurder flink op hun energierekening kunnen besparen,
en wel meer dan die 20 euro per maand, is volgens Minnema zeker. “Zelfs wel
flink meer dan dat. Elke tree hoger op de ladder van de energielabels, levert
al zo’n 20 euro op per maand, dus 3 stappen bespaart dan 60 euro. Maar, dat is een gemiddelde. Want als mensen
nu plotseling twee keer zo lang gaan douchen of de thermostaat op 24 graden
zetten dan is het effect weg. Het gedrag van mensen is bepalend voor wat ze
extra kunnen besparen.”
Intussen heeft Brederode op alle hoogbouw zonnepanelen liggen en zijn er
vergevorderde plannen om huurders van eengezinswoningen zonnepanelen te huur
aan te bieden.
De corporaties zelf worden beloond voor hun duurzaamheidsinspanningen. Ze krijgen korting op de zogeheten verhuurdersheffing die ze aan het rijk moeten afdragen. Die heffing is gekoppeld aan de woz-waarde van de woningen en loopt in de miljarden per jaar, tot ergernis van de corporaties. De kortingsactie is overigens inmiddels verlopen, de pot is leeg en blijft de komende twee jaar leeg.
Pré Wonen, met ongeveer 1200 woningen in Heemstede en Bloemendaal, heeft in grote lijnen dezelfde aanpak als Brederode Wonen. Bij renovatieprojecten wordt maximaal geïsoleerd en: er worden zonnepanelen geplaatst. Bij appartementen wordt het hoogste label (A) behaald, en bij eengezinswoningen ‘minimaal B.’ “Voor ons totale bezit willen we in ieder geval in 2040 een Energie Index van onder de 1,0 (label A) hebben,”aldus een woordvoerder van Pré Wonen. Dat geldt ook voor die woningen die de corporatie van plan is te verkopen (bij vertrek van een huurder). “Bij duurzaamheidsmaatregelen in onze renovatieprojecten betrekken we álle woningen,” aldus de woordvoerder.
Uitgangspunt is dat de woonlasten van de huurder gelijk blijven vergeleken met vóór de ingreep. Voor de corporatie zijn In Haarlem en Heemstede ook vrijwilligers actief die advies geven aan huurders over energiebesparing.
Zonnepanelen
Met zonnepanelen hoopt Pré Wonen een flinke stap te maken op weg naar de doelen van 2040. Zo zijn er zonnepanelen geplaatst op geselecteerde flats in de hele regio, waarvan twee wooncomplexen in Bennebroek. Totaal gaat het om 3.590 zonnepanelen op 60 flats, met een opbrengst: 1.000.000 kWh zonnestroom.
Inmiddels biedt de corporatie aan geselecteerde eengezinswoningen in Heemstede, Bloemendaal, Haarlem en Beverwijk zonnepanelen aan. Met als doel: 17.500 zonnepanelen op 4350 woningen. Huurders worden geen eigenaar van de panelen, maar huren ze, verrekend via servicekosten. Pré Wonen koopt de panelen van het bedrijf Sungetivy die voor de installatie zorgt. De kosten zullen altijd lager zijn dan de opbrengst, zo garandeert de corporatie de huurders in de informatiebrief afgelopen maand. Mocht de rijksoverheid de spelregels veranderen voor teruglevering van zonnestroom aan het net, en dalen die inkomsten, dan worden de servicekosten lager. Het aanbod geldt voor 6, 8, 10 of 12 panelen, afhankelijk van de geschiktheid aan het dak. De servicekosten per maand voor 10 panelen bedraagt 25,72 euro en deze hebben geen invloed op een eventuele huurtoeslag.
Voorbeeldfunctie
De rijksoverheid wil dat de woningcorporaties een voorbeeldfunctie vervullen in de energietransitie. Vandaar de pot met geld, althans in de vorm van vermindering van de verhuurdersheffing. “Het blijft ons eigen geld natuurlijk,”aldus John Minnema van Brederode Wonen. Over die voorbeeldfunctie is hij tamelijk sceptisch. Gaan al die eigenaren van Bloemendaalse grote en niet geïsoleerde villa’s nu ook massaal aan de slag met verduurzaming? Minnema denkt van niet. In het huidige overheidsbeleid worden ze niet verleid. De kosten voor verduurzaming van zo’n villa zijn gigantisch, die worden niet terugverdiend. Er ligt geen druk van de overheid op particuliere eigenaren. Daar verbaas ik me wel een beetje over.”